مراسم کتاب سوزان اسکندر

الکساندر مقدونی (316-332ق.م) فرزند فیلیپ مقدونی (مدت سلطنت: 336 (مقتول)- 359 ق.م) که در پایان پادشاهی خجسته‏ی هخامنشی و در هنگام فرمانروایی «دارا»(داریوش سوم) به ایران زمین و کتابخانه‏ها و دانشسراهای بی مانند آن تاختن گرفت، و پس از رویدادهای بسیار و ددمنشی‏ها و اهرمن خویی‏ها‏ی بسیار که از گستره‏ی این جستار برون است، فرمان داد که در روند آیینی با نام جشن «کتاب سوزان» (نه بدین معنا که در آن عصر این عنوان به کار برده شده است)

 بسیاری از کتابها و گفتارها و مدارک پیرامون دانش و پژوهش‏های ایرانیان و آگاهی‏های نیاکان را به کام آتش کشیده و باقی را بدان سوی دریاها و سرزمین یونان رهسپار کرده و به زبان ایشان ترجمه کنند. از جمله‏ی دفترهای علمی و کتاب‏های ویژه در کتابخانه‏های ایران، یکی متن دست نخورده و کامل اوستا و دانش‏های دینی و کیش مزدیسنا بوده است که برابر با متن پهلوی «دینکرت» (کتاب چهارم):« دارای دارایان (داریوش کبیر یا داریوش دوم؟) همه اوستا و زند، آن چنان که زرتشت از اورمزد پذیرفت، نوشته به دوپچین (نسخه)، یکی به گنج شیزیکان، یکی به دژنپشتک داشتن فرمود.»

«گنج شیزیکان» و «دژنیپیشتک» نام دو کتابخانه و پژوهشگاه نامبردار در ایران بوده است که نخستین در شهر «شیز» جایگاه آتش گرامی در آتشکده‏ی آذرگشسب (تخت سلیمان) و دودیگر، گویا که پیرامون تخت جمشید (پرسپولیس) و به گمان برخی از دانشمندان همان بنای «کعبه‏ی زرتشت» در نقش رستم شیراز در برابر آرامگاه‏های پادشهان هخامنشی است. و به هیچگونه دور نیست که کتابهای کتابخانه‏ی تخت جمشید (دژنپشت= دژنیپشیتک= دژ(قلعه)+ نیپیشتک (نوشته)= دژنوشته‏ها و جایگاه نگهداری کتب و نامگان- دبیرخانه‏ی شاهنشاهی) به تمامی سوزانده و پژ.هش‏های کتابخانه‏ی شیز به فرمان سردار مقدونی همگی به یونان و زبان یونانی و نزدارستو (استاد اسکندر) برده شد.